Tâm thần phân liệt là gì? | Safe and Sound
Tâm thần phân liệt là một dạng rối loạn tâm thần đang có xu hướng gia tăng trong cộng đồng. Theo các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần, đây là một căn bệnh lâu dài, ảnh hưởng đến cách một người suy nghĩ. Đặc điểm của nó là cảm giác hoang tưởng, ảo giác và ảo tưởng...
Nguyễn Thị Hồng Hạnh | Bác sĩ - Viện tâm lý và sức khỏe tinh thần SnS
Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng và Phát triển
1. Định nghĩa
Tâm thần phân liệt được các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần định nghĩa là một bệnh loạn thần nặng tiến triển, có khuynh hướng mạn tính, làm cho người bệnh dần dần tách khỏi cuộc sống bên ngoài, thu dần vào thế giới bên trong. Tình cảm trở nên khô lạnh dần, khả năng làm việc học tập ngày càng kém, có những hành vi, ý nghĩ kỳ dị, khó hiểu.
Các bác sĩ tâm thần, chuyên gia tâm lý cho biết, bệnh tâm thần phân liệt là một bệnh khá phổ biến ở các nước trên thế giới với tỷ lệ khoảng 0,3 - 0,5% dân số. Bệnh thường phát sinh ở lứa tuổi 18 - 40.
Cho đến nay, các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần vẫn chưa xác định được rõ ràng bệnh nguyên bệnh sinh bệnh tâm thần phân liệt. Tâm thần phân liệt vẫn được xếp vào nhóm các bệnh nội sinh trong đó có vai trò của rất nhiều yếu tố: di truyền, miễn dịch, nhiễm độc,... Biến đổi đặc trưng được nghiên cứu trong lâm sàng và điều trị bệnh tâm thần phân liệt là các thay đổi về sinh hoá não (Dopamin, Serotonin,...).
2. Biểu hiện của bệnh tâm thần phân liệt
Theo quan điểm cổ điển của các bác sĩ tâm thần, chuyên gia tâm lý, biểu hiện của bệnh tâm thần phân liệt bao gồm các triệu chứng âm tính và dương tính.
2.1. Các triệu chứng dương tính
Ảnh 1: Người bệnh thường tự xa lánh xã hội
Là các triệu chứng phong phú, đa dạng luôn biến động, biểu hiện trên tất cả các mặt hoạt động tâm thần, đặc biệt trong tư duy, cảm xúc và hành vi. Theo các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần, những rối loạn này đều mang đặc tính là tính thiếu hoà hợp thể hiện bằng: tính hai chiều trái ngược, kỳ dị, khó hiểu, tính khó thâm nhập, phủ định và tự động.
- Thiếu hoà hợp trong tư duy: Ngôn ngữ của người bệnh thường khó hiểu. Các chuyên gia tâm lý cho biết, bệnh nhân nói một mình, không nói hoặc nói rất khẽ, có khi nói liên hồi, nói đầu gà đầu hoặc lặp đi lặp lại. Có thể có biểu hiện giả giọng người khác hoặc đặt ra từ ngữ mới mà chỉ một mình bệnh nhân mới hiểu được. Dòng tư duy có lúc chậm lúc nhanh, lúc bị ngừng lại. Nội dung tư duy thường nghèo nàn, tối nghĩa,...
- Thiếu hoà hợp trong cảm xúc: Cảm xúc trở nên lạ lùng, khó hiểu, thiếu tình cảm với người thân, bàng quan lạnh nhạt với những thích thú trước đây, cảm xúc hai chiều, trái ngược,...
- Thiếu hoà hợp trong hành vi: Hành vi xung động, khó hiểu, hai chiều trái ngược, lố lăng, định hình,...
- Người bệnh thường xa lánh mọi người, sống cô độc, đi lang thang không có mục đích, đôi khi có cơn kích động, hò hét, đập phá. Có người có những động tác lặp đi lặp lại, điệu bộ, nhún vai, nhếch mép,... Theo các bác sĩ tâm thần, một số bệnh nhân có hành vi kỳ dị như trời nắng thì mặc áo bông, trời rét thì lại ở trần. Có người lúc thì ngồi co ro một mình ở nhà, lúc thì chạy nhảy ngoài đường can thiệp vào công việc của người khác.
- Theo các bác sĩ tâm thần, chuyên gia tâm lý, các triệu chứng dương tính trong bệnh tâm thần phân liệt có thể xuất hiện riêng lẻ nhưng cũng có thể kết hợp với nhau thành những hội chứng: suy nhược, hội chứng giống tâm căn, hội chứng paranoid, hội chứng ảo giác paranoid, hội chứng paraphrenia, hội chứng căng trương lực,...
2.2. Các triệu chứng âm tính
Ảnh 2: Bệnh nhân bị tâm thần phân liệt sẽ luôn xuất hiện ảo giác và hoang tưởng
Theo các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần, những triệu chứng âm tính là cốt lõi của quá trình phân liệt bao gồm:
- Tính tự kỷ: Là mức độ cao của tính thiếu hoà hợp, biểu hiện bằng hiện tượng tách rời thực tại, cắt đứt với thế giới bên ngoài, quay về với cuộc sống nội tâm bên trong. Chủ yếu là tính khó thâm nhập, kỳ dị khó hiểu.
Thế giới tự kỷ là thế giới riêng của người bệnh, trong đó có các quy luật của tự nhiên và xã hội đều bị đảo lộn, không áp dụng được.
- Thế năng tâm thần giảm sút: Thế năng tâm thần là năng lượng cần thiết cho mọi hoạt động tâm thần, biểu hiện bằng lòng nhiệt tình, tính năng động, tính linh hoạt và sáng tạo,...
Các bác sĩ tâm thần cho biết, thế năng tâm thần bị giảm sút thể hiện bằng: Cảm xúc hàng ngày khô lạnh, bệnh nhân trở nên bàng quan, vô cảm xúc; tư duy nghèo nàn, cứng nhắc, bệnh nhân học tập ngày càng sút kém, thói quen nghề nghiệp cũ tan biến dần. Ý chí ngày càng suy đồi, bệnh nhân không thiết làm gì thậm chí cả vệ sinh cơ thể.
